Nieuwsgierig trekt Sara* aan de snaren van een ukelele. Ze voelt de trilling door haar lichaam gaan. Wat een bijzondere, nieuwe sensatie! Daarna bekijkt en bevoelt de shaker in de vorm van een banaan. Dat is toch ook gek, dat je in de muziekles met fruit gaat spelen! Totdat ze het zand in de banaan voelt bewegen.
Sara kan niet horen en is slechtziend. Toch prikkelen deze instrumenten haar andere zintuigen, én haar nieuwsgierigheid. Dat geldt voor alle leerlingen van Kentalis Rafaël, een school voor het speciaal onderwijs voor leerlingen met doofblindheid in Sint-Michielsgestel. Muziek en muziekonderwijs kunnen een enorme bijdrage leveren aan hun cognitieve en emotionele ontwikkeling.
MuziekAkkoord speciaal onderwijs
Deze ukelele en banaan-shaker zijn onderdeel van een starterskit met speciale instrumenten. Dit instrumentenpakket is namens Kunstloc Brabant en Méér Muziek in de Klas uitgereikt aan Kentalis Rafaël. Het pakket is onderdeel van het MuziekAkkoord speciaal onderwijs dat eind november 2022 is ondertekend door ruim 100 scholen, instellingen en gemeentes.
Met dit akkoord wordt gewerkt aan structureel muziekonderwijs voor alle kinderen in het speciaal onderwijs. Ook wordt de samenwerking versterkt tussen partners voor het muziekonderwijs binnen het speciaal onderwijs, zoals nu gebeurt bij de Kentalis.
Deskundigheidsbevordering
De leerlingen van de Kentalis zijn tussen de drie en twintig jaar en hebben een beperking in horen en zien. Toch vinden de leerkrachten en medewerkers het heel belangrijk dat ook zij in aanraking komen met kunst- en cultuuronderwijs.
Hanneke Hens-van Helden, directeur van de Kentalis, is samen met het team bezig om muziekonderwijs een vaste plek te geven in het onderwijsprogramma. Het vinden van de juiste partijen is belangrijk. Dat is soms ingewikkeld bij deze gevarieerde groep leerlingen. ‘Voor de ene leerling gaat het echt om beleven van muziek en anderen willen zelf wat doen. Veel leerkrachten voelen zich soms onthand als zij met muziek aan de gang moeten. Deskundigheidsbevordering van het team is belangrijk. Daar willen we in het cultuurbeleidsplan op inzetten.’
Podiumkunsten
De inzet van het muziekpakket is een van de stappen die de school zet. De reacties van de leerlingen op de instrumenten boden inzicht in wat werkt en inspireert nieuwe plannen en samenwerkingen. Daarbij worden ze ondersteunt door Plaza Cultura; een onafhankelijke partij die een brug slaat tussen het onderwijsveld en de culturele sector in de gemeente. De komende maanden gaat Kentalis een samenwerking aan met dansgezelschap de Stilte, de Philharmonie Zuid en de Verkadefabriek in Den Bosch. Dit gaat ervoor zorgen dat alle leerlingen in aanraking komen met podiumkunsten. De instrumenten uit het muziekpakket worden hierbij ook benut.
Samenwerking
In samenwerking met Kunstloc Brabant is er in oktober 2023 een oproep uitgegaan waar scholen voor speciaal onderwijs in Noord-Brabant op konden reageren om in aanmerking te komen voor een instrumentenpakket. Daar kwamen veel meer reacties op dan verwacht. Een school schreef: ‘Onze kinderen genieten enorm van muziek, maar daarnaast is muziek een perfecte ondersteuning voor het taal- en rekenonderwijs. We hebben kinderen die bijvoorbeeld veel moeite hebben met spreken, maar die wel zingen. Dat is geweldig om te zien.’
Met de financiële ondersteuning van lokale Rotary is het gelukt om het aanbod uit te breiden en zijn alle aanvragen van instrumentenpakketten gehonoreerd. In de week van 11 maart worden alle instrumentenpakketten geleverd aan alle scholen.
Meer weten over muziekonderwijs in het speciaal onderwijs? Kom dan naar de Kennisdelingsbijeenkomst speciaal onderwijs op zaterdag 13 april in Utrecht. Lees meer >
*Naam is gefingeerd met oog op privacy.
Beeld: Karin Jonkers
