Interview met Andries Mulder

Wat betekent muziekonderwijs voor jou vanuit je functie als voorzitter van het college van bestuur VCO Oost-Nederland?

“Ik vind de brede ontwikkeling van kinderen heel belangrijk. De school is verantwoordelijk voor de invulling van muziekonderwijs en wij kijken als organisatie naar de grote lijnen. Het gaat hier bijvoorbeeld om kwaliteitszorg of continuïteit. De school zelf geeft de invulling aan het onderwijs. Wat ik mooi vind om te zien, is dat iedereen dat anders doet afhankelijk van cultuur en traditie. De ene school is meer bezig met sport en de ander met cultuur en muziek. Ik vraag hoe scholen dit soort zaken vormgeven, net als andere zaken binnen het curriculum. Vanuit het bestuur vragen we ons constant af wat goed onderwijs is. Dit draait om brede ontwikkeling en cognitieve- en sociale persoonsvorming. Zo komt het belang van een brede, culturele ontwikkeling van een kind al snel naar voren.”

Dus jij geeft goede voorbeelden en de school geeft hier invulling aan?

“Dat klopt. De scholen kiezen de methodes, hebben zeggenschap en vullen dit in de praktijk in. Het hangt ook vaak af van de persoonlijke invulling van een school, de leerkrachten, overleg met ouders, de medezeggenschap en de bevlogenheid. Leerkrachten hebben bijvoorbeeld invloed op hoeveel invulling er wordt gegeven aan bepaalde onderdelen. Op sommige scholen is dat echter weer sterker aanwezig dan op anderen.”

Cultuuronderwijs is dus afhankelijk van personen die betrokken zijn en er aandacht aan besteden?

Ja, dat maakt het kwetsbaar. Je kan je natuurlijk afvragen waarom het bij taal en rekenen anders gaat. Dat blijft mij ook fascineren. Maar juist daarom bestaat er een initiatief zoals Méér Muziek in de Klas. Er bestaat geen ‘Méér Rekenen in de Klas’. We steken de koppen bij elkaar door de bevlogenheid van het onderwerp, het tekort aan de betrokkenheid van mensen en de know-how.

Hoe ga jij met andere bestuurders daarover in gesprek? Over ‘goed onderwijs’ of jouw ambassadeurschap?

Mijn ambassadeurschap is heel erg gericht op muziek. Ik vraag hoe muziekonderwijs aangepakt wordt. Het bestuur draagt verschillende onderwerpen aan en de school geeft daar invulling aan. Technologie is bijvoorbeeld een belangrijk onderwerp in Twente. Hier komen actualiteiten zoals milieu en duurzaamheid naar voren. Daar wil de regio iets mee. Vanuit het bestuur kijken we hoe we dit kunnen combineren met een ander onderwerp, zoals muziek. We zoeken naar waar de kracht en energie zit binnen de regio en dit doen we samen met Méér Muziek in de Klas Lokaal. We kijken bijvoorbeeld naar de technische kant van geluid. Zo incorporeer je muziek in andere zaken en komt het de school binnen.

Dit is ook de toekomst. Het gaat verder dan hoe we vroeger in een koor zongen of klassieke instrumenten bespeelden, zoals ik altijd heb gedaan als kind. De mogelijkheden en andere manieren van denken over (muziek)onderwijs maakt mogelijk dat we de combinatie van technologie en muziek ondervinden en onderzoeken. Middels deze weg komen momenteel veel meer kinderen in aanraking met muziek dan een aantal jaren geleden.

In Twente maakt muziek deel uit van een brede culturele ontwikkeling. Muziek maakt zichtbaar hoeveel er gebeurt in de regio, maar we zien ook heel veel andere vormen van creativiteit. In die culturele ontwikkelingen kan muziek alleen maar meer versterken. De brede, culturele en creatieve ontwikkeling bij kinderen, daar gaat het om.

Techniek is dus een belangrijk onderwerp binnen het onderwijs. Hoe komt het dat zo’n brede beweging er niet is voor cultuuronderwijs?

Dit kan je landelijk doorvertalen naar andere maatschappelijke velden. Cultuur, en muziek in het bijzonder, heeft een andere positie in bepaalde kwesties dan bijvoorbeeld technologie en milieu. Dit beweegt mee met wat wij als maatschappij belangrijk vinden. Ik denk dat Méér Muziek in de Klas en wetenschappers, zoals professor Erik Scherder, laten zien wat de impact is van muziek op jonge kinderen en iets in beweging brengt. Kwesties zoals gezondheid, duurzaamheid of technologie zijn vaak krachtigere bewegingen, ook vanuit lobby’s. Het onderwerp ‘muziek’ is soms minder relevant voor mensen en daarom vergt het bepaalde inspanningen.

Om deze reden is het belangrijk dat we nadenken over de affiniteit van kinderen. Zowel volwassenen als kinderen van nu hebben minder affiniteit met orkesten en klassieke muziek. Muziek is veranderd ten opzichte van vroeger en daar moeten we in meedenken- en bewegen om het een plek te geven in de toekomst. Het moet toegankelijk zijn met een oog op de hedendaagse wensen, ontwikkelingen en media. Dit vraagt mensen die klassiek geschoold zijn om verder te denken en deuren open te zetten. Een voorbeeld hiervan is muziek maken met computers. Ook het conservatorium is veranderd op dit gebied. Ik ben veel betrokken geweest bij het conservatorium en popmuziek wordt nu heel anders gezien dan toen. Dat moet ook wel, want anders raak je iedereen kwijt.

Muziek en technologie is momenteel een belangrijk thema in Twente. Hoe is dat ontstaan?

De link naar technologie is heel sterk door de technische universiteit in Twente. Daarin is op instellingsniveau en binnen het onderwijs en bedrijven al jarenlang een hele sterke gemeenschap in ontwikkeling. Er is bijvoorbeeld veel werkgelegenheid in techniek, maar er zijn te weinig kinderen die er van nature affiniteit mee hebben. Tijdens rondetafelgesprekken kwam de combinatie met muziek al snel naar voren, omdat er een hele technische kant zit aan muziek. Voorbeelden hiervan zijn de akoestiek of geluidsgolven. Dit is natuurkunde en techniek.

Zo zijn er gesprekken geweest met verschillende personen en partijen in Enschede, een van de veertien gemeenten binnen Twente. Bijvoorbeeld met Gert-Jan Egberink, coördinator strategisch beleid bij Stichting Consent, en Tim Post, coördinator W&T-onderwijs Enschede en zelfstandig onderwijsadviseur en -ontwikkelaar, ArtEZ en de verschillende muziekopleidingsinstituten. Binnenkort praten we verder over de mooie, landelijke voorbeelden op het gebied van muziek en technologie om het toegankelijk te maken voor nog veel meer kinderen.

Heb je vóór de uitbraak van het coronavirus wel eens een optreden op één van je scholen bijgewoond als bestuurder?

Nee, toen werkte ik er nog niet. Ik heb het echter in het verleden wel veel meegemaakt. Bijvoorbeeld toen ik bij het conservatorium werkte heb ik grote groepen kinderen in het Leerorkest zien presenteren in het Concertgebouw in Amsterdam.

Kun je omschrijven wat je toen zag bij de kinderen?

Vuur, plezier en vooral het gezamenlijke. Als kind speelde ik bij een symfonieorkest en ervaarde ik al hoe bijzonder het is om samen muziek te maken. Je kunt in je eentje veel geluid maken, maar als het samenkomt met verschillende stemmen en instrumenten, dan krijgt het vorm. Het doet iets met je en dat zag ik ook in het Concertgebouw gebeuren. Het is zo ingrijpend wat muziek met kinderen doet. Dit zit vooral in het sociale aspect, het contact met anderen, maar ook in het genieten van muziek maken.

Is dat ook de boodschap die je wilt delen met de schooldirecteuren vanuit jouw rol als Lokaal-ambassadeur van Méér Muziek in de Klas?

Ja, vooral dat het heel erg gaat over het gezamenlijke onderdeel en samen iets moois neerzetten. Je kunt van de leerlingen niet verwachten dat ze na een jaar op hoog niveau muziek maken en streven naar perfectie. Echter gebeurt er héél veel: ze maken kennis met noten lezen, werken samen en horen verschillende stemmen samenkomen. Het is soms lastig om daar doorheen te kijken, omdat het nog niet ‘perfect’ klinkt, maar het klinkt wel degelijk ergens naar. Het gaat om samenwerken, ontdekken en plezier beleven.

Als je de schooldirecteuren spreekt, geef je dit persoonlijke verhaal dan mee? Hoe draag je dat over? En op welke momenten?

Ik heb in ieder geval overgedragen dat ik muziek belangrijk vind, dat weten de schooldirecteuren inmiddels. Dat is geen reden voor ze om er iets mee te doen. Dat vind ik zelf ook geen geldige reden. Maar ik breng mijn enthousiasme wel over. Ik heb het altijd bij me. We hebben bijvoorbeeld vorige week overleg gehad over onderwijs samen met alle besturen. Hier is ook gesproken met Willem-Jaap Zwart (Directeur at Concordia Film) over het nieuwe cultuurconvenant. Mensen waren daar erg enthousiast over. Op zo’n moment voeg ik er iets aan toe. Méér Muziek in de Klas wordt genoemd en op die manier geagendeerd, omdat ik ermee bezig ben. Echter is het tijdens momenten buiten vergaderingen om nóg belangrijker om persoonlijke verhalen te vertellen.

Wat mag je daadwerkelijk doen als ambassadeur?

Ik heb veel gesprekken met bekende en onbekende mensen in de regio. Ik sta vooraan bij het kennisnemen van initiatieven en mooie momenten. Het blijft verrassend om te zien hoeveel er gebeurt. Ik woon niet in de regio heb daardoor wellicht een achterstand. Maar ik zie hoeveel mensen en instellingen bezig zijn met muziek, hoeveel belangstelling ervoor is en hoeveel waarde eraan gehecht wordt. Hoe Méér Muziek in de Klas Lokaal hierbij betrokken is en wat jullie naar buiten brengen, dat vind ik heel mooi om te zien. Ik heb de intermediair-functie om mensen met elkaar in contact te brengen en initiatieven te laten zien hoe mooi alle gebeurtenissen zijn, om het vervolgens naar de scholen te brengen. Dat vind ik een prachtige missie.

Initiatiefnemers, zoals culturele instellingen en stuurgroepen, doen zelf het werk, maar door de aanwezigheid van ons als bestuur zijn er kruisbestuivingen. Zo kijken we of we dit in een samenwerkingsafspraak kunnen gieten. Daar heb je een initiatief zoals Méér Muziek in de Klas en ambassadeurs bij nodig. Het echte werk wordt gedaan door de mensen zelf en daar kijk ik met veel respect naar.