Kennisclips vakintegratie

Vakintegratie is het verweven van verschillende schoolvakken. Alle schoolvakken hebben hun eigen doelen en leeropbrengsten. Maar de wereld om ons heen is niet altijd gescheiden in verschillende vakken. Daarom is in het belangrijk om in het onderwijs kennis en vaardigheden te verbinden en te leren relaties tussen verschillende vakken te leggen. Kunstonderwijs kan hierbij een grote rol spelen.

Vakintegratie gaat de komende jaren een steeds grotere rol spelen in het onderwijs. Vakintegratie is ook een belangrijk thema bij het MuziekopleidersAkkoord.

In het najaar van 2023 lanceerde Méér Muziek in de Klas de videoreeks Kennisclips vakintegratie. Hierin worden de verschillende vormen van vakintegratie uitgelegd aan de hand van inspirerende voorbeelden. Je ziet groeps- en vakleerkrachten aan het werk. Experts komen aan het woord. Zo leer je vakintegratie zelf toepassen in het basisonderwijs!

1: Introductie: vormen van vakintegratie

Er zijn zes verschillende vormen van vakintegratie. In de eerste kennisclip maak je kennis met deze vormen.

2: Geïsoleerd en verbonden

De eerste twee vormen van vakintegratie zijn Geïsoleerd en Verbonden. We spreken van Geïsoleerd, als er nog geen samenhang is aangebracht tussen de vakken. Als vakken naast elkaar bestaan, maar wel op elkaar zijn afgestemd, spreken we van Verbonden. De leerkracht wijst de leerlingen op de verbanden.

Biologie wordt behandeld met de onderwerpen spijsvertering, verschillende organen en hun functies, en muziek met klankeigenschappen, toonhoogte, -duur, -sterkte en klankkleur. Vragen zoals ‘Waarom laat je dit zo klinken?’ en ‘Waarom noteer je dat zo?’ worden beantwoord.

3: Genest

Bij de vakintegratie-vorm Genest worden doelen van het ene vak worden (deels) opgenomen in het andere vak. De vakken zijn niet gelijkwaardig. Eén vak is leidend. De doelen van het andere vak worden ‘ingelijfd’

4: Multidisciplinair

Als er meerdere vakken worden gekoppeld in bijvoorbeeld een thema of project, spreken we van Multidisciplinair. Die vakken zijn gelijkwaardig geïntegreerd. Ze behouden daarbij hun eigen leerdoelen. De context is overkoepelend.

5: Interdisciplinair

Bij de vorm Interdisciplinair werken leerlingen aan een specifieke casus of probleem.  Hiervoor hebben ze kennis en vaardigheden nodig van meerdere vakken. Hierdoor zijn de afzonderlijke vakken niet meer zichtbaar. Er zijn ook vakoverstijgende leerdoelen.

6: Transdisciplinair

Bij Transdisciplinair sluiten de opdrachten aan de belevingswereld van de leerlingen. Zij dragen zelf de vragen aan. Het grootste verschil met Interdisciplinair ligt in de mate van leerling-gerichtheid. De docent schotelt geen kant-en-klare themaopdrachten voor. Dit heeft grote invloed op de casus die centraal staat bij het leren.

In 2020 ondertekenden alle pabo’s en conservatoria van Nederland het MuziekopleidersAkkoord. Hiermee sloten zij een lange-termijnsamenwerking van twaalf jaar. Het doel is dat toekomstige groeps- én vakleerkrachten gemotiveerd en met goede kennis en vaardigheden muziekonderwijs kunnen geven op de basisschool.  Lees meer >

Eén van de pijlers van het Akkoord is het ontwikkelen en delen van kennis. Met dit voor ogen zijn de Kennisclips vakintegratie ontwikkeld. Hiermee krijgen (vak-)leerkrachten, onderwijsassistenten, pabo- en conservatoriumstudenten een handreikingen over het vormgeven van ‘muziek in samenhang’. Vakintegratie dus.

Hierbij zijn bevindingen gehanteerd van Rens Gresnigt, die op dit onderwerp promoveerde. Het uitgangspunt dat goed onderwijs verschillende gezichten kan hebben. Het gaat om de vraag hoe jij onderwijsdoelen wilt behalen. Soms is het beter om niet te integreren (geïsoleerd). Een andere keer is het wenselijk om te werken aan de andere kant van het spectrum (transdisciplinair).

Lees het artikel ‘Vakintegratie is niet vanzelfsprekend’ door Rens Gresnigt uit Kunstzone.